Een geheel eigen aanpak
De begeleiding in het doorbreken van seks- en pornoverslaving vraagt een geheel eigen aanpak. Een bevrijdingsgebed kan soms nog wel als moment in de begeleiding helpen, om de angel eruit te halen, maar er is vaak veel meer nodig. We hebben in ons team meerdere seksverslaafden begeleid. Enkele voorbeelden:

• Een student uit een grote stad, bij tijden zwaar depressief. Zijn therapeute kwam niet met hem verder, een bevrijdingsgebed hielp ook niet. Ten einde raad gooide hij zijn beeldscherm in de gracht. Dat hielp in ieder geval om van de porno weg te blijven. Maar natuurlijk was er meer nodig.
• Een man van middelbare leeftijd zat verstrikt in een verkeerde relatie en in de porno. Toen wij met hem baden, was er in eerste instantie een prachtige doorbraak. Toch viel hij later terug. Bij hem zat het duidelijk ook veel dieper. Therapie was nodig, de weg uit het moeras is lang en zwaar.

Nog een paar voorbeelden, uit mijn eigen praktijk:

• Een christen die oprecht met Christus leeft valt eenmaal in de zoveel weken achter zijn pc voor porno – dan moet hij echt, "dan word ik overgenomen", zegt hij zelf, en dat is geen demon. Het is een dwangmatigheid. Het is een vorm van onweerstaanbare lust, een seksuele lust waar hij niet tegen bestand is. Het is een lichte vorm van verslaving, waarmee hij graag wil breken. Hij zegt zelf: "Het is een gebrek aan discipline en hoogmoed waarmee ik te kampen heb". Wat we doen is zijn reactiemechanismen in de concrete situatie onder een vergrootglas leggen. Het is als een soort ui die je af pelt, laagje voor laagje.
• Dat doe ik ook met een jongeman. Bij hem is de trigger vooral afwijzing, vanuit zijn lage zelfbeeld.

Wanneer ben je nou seksverslaafd?
Koen Baeten, in hoofdstuk 2 van Warme seks en hete chocolade (llse Penne, red.) zegt: "Je bent verslaafd aan seks indien je geen plezier meer beleeft aan seks, omdat het een dwang geworden is. Je 'moet' aan seks doen, je kan niet anders meer."

Gertjan van Zessen verwoordt het als volgt in zijn boek Verder na seksverslaving. Herstel van vertrouwen en intimiteit (2014): "We kunnen spreken van seksverslaving als het niet lukt om bepaalde seksuele gedragspatronen te veranderen, terwijl deze aanhoudend voor negatieve consequenties zorgen." (pag. 14)

Seksuele fantasieën
Wilkin van de Kamp zegt: een onreine gedachte is nog geen zonde (Bevrijd van Banden, pag. 288). Het kan wel het begin zijn van een cyclus die niet goed is, en ook niet gezond, omdat het met jou op de loop gaat en waar de duivel zich mee bemoeit. Maar .... wat is dan 'onrein'?
Neil Anderson is hier wat meer recht toe recht aan in: hij wijst elke vorm van seksuele fantasie buiten de huwelijksrelatie af als zondig (Vrijheid in Christus in door seks beheerste wereld, pag. 43-46).

Uitgebreider en genuanceerder hierover schrijft in Richard Foster, Geld, Seks & Macht (pag. 97 en 112), o.a. over zelfbevrediging en over het onderscheid tussen wellust en seksuele fantasieën.
Wellust is niet zozeer die steelse blik of die vluchtige gedachte, maar een toestand waarin iemand voortdurend bezig is met zijn seksuele driften. (pag. 97) Vervolgens onderscheidt Foster tussen wellust en seksuele fantasieën (pag. 112). Wellust heeft wel altijd met seksuele fantasieën te maken, maar niet elke seksuele fantasie leidt tot wellust. Hoewel de scheidslijn dun is, flinterdun meestal.
Foster zegt: het is onvruchtbaar en onnodig om jezelf te beschuldigen vanwege ieder erotisch beeld dat in je gedachten komt. Wij mensen zijn seksuele wezens en bij mannen gaat dat door de ogen en gedachten heen. "Soms zijn seksuele fantasieën een teken van verlangen naar intimiteit. Op andere momenten geven ze aan dat we een andere persoon mooi en aantrekkelijk vinden. Seksuele fantasieën kunnen vele dingen betekenen; daarom moeten we ze niet meteen vereenzelvigen met wellust."
Kortom: doe niet al te zenuwachtig over elke seksuele fantasie die in je hoofd komt.

Maar soms ben je controle echt kwijt. Zo had ik enkele jaren geleden een man in mijn praktijk die me vertelde dat seksuele fantasieën hem als vliegen konden bespringen en dat hij deze niet van zich af kon meppen.
Ook vertelde hij van een buitenechtelijke relatie, lang geleden, en dat hij in zijn jonge jaren frequent pornografische lectuur had gelezen. Hij ontving met een andere broeder erbij  - iemand die hem goed kende – een bevrijdingsgebed. Een onreine geest werd bestraft. Ook werden de banden met de vrouw van het overspel verbroken. Sindsdien kon hij de seksuele fantasieën hanteren, hij kon ze weerstaan en ze besprongen hem niet meer als vliegen. De man moest daar wel hard aan blijven werken, maar de positieve lijn was ingezet. Wat was de vrucht van dit bevrijdingsgebed? Dat hij controle over zijn seksuele driften terug kreeg.

Meer over seksverslaving
De pornowereld zit natuurlijk barstensvol misleidende beelden en leugens. Je moet wel een beetje blind zijn als je dat niet ziet. (Richard Foster, Geld, Seks & Macht, pag. 99-97). Eerlijk is eerlijk, ik zie nooit iets, ik wil het ook niet, ik vind het vunzig, maar als ik zou kijken dan zou het me echt wel opwinden. Mijn hormonen zitten op de goede plek. Wat zou ik dan zien, zo vertellen de boekjes mij? Strakke lichamen, seks die altijd opwindend is en altijd lukt. Pornosterren die altijd zin in seks hebben. Hoe verzin je het ...
En harde porno is bovendien ook nog eens gewelddadig. En dan te bedenken dat er jonge jongens zijn die, bij gebrek aan seksuele voorlichting, porno gebruiken als inspiratiebron voor hun eigen seksuele gedrag.
Geen wonder dat je groepsseks in garageboxen krijgt en nog veel meer onveilige en onheilige vunzigheid. Dat zijn – zo zegt een onderzoek – vooral jongeren uit disfunctionele gezinnen ,waarin een gezond en warm gezinsklimaat ontbreekt (Ilse Penne, Warme seks en hete chocolade, hst 2).

Gedragsverslaving
Seksverslaving is vooral een gedragsverslaving, zegt Gert-Jan van Zessen (Seksverslaving – Begrijpen en veranderen, 2009). En vooral: een zinloos tijdverdrijf. Het is een poging je innerlijke leegte op te vullen. Maar tevergeefs, het holt je uit, doodt je zelfrespect, en als het maar genoeg tijd kost gaat ook je gezin, je huwelijk of je baan er nog aan. In therapie gaat het dus meer dan om symptoombeheersing. Je bent er dus niet 'als je niet meer naar porno kijkt' of niet meer naar de prostituees gaat.

Waarom ben je verslaafd? Omdat je elke keer weer 'moet'. Dat noemen we de verslavingscyclus (zie daarover ook Craig Lockwood, Falling Forward - op weg naar seksuele reinheid, werkboek, hst 4 en 5 - uitgave Living Waters Nederland).

1. Dat begint met een trigger. Dat is iets dat de cyclus op gang brengt. Dat kan zijn wat je ziet op straat, of op tv. Dat kan ook de ervaring zijn dat je afgewezen wordt, in een relatie met een dierbare. Dat kan stress, werkdruk zijn. Dus kan het nodig zijn dat je een levensstijl ontwikkelt dat je minder triggers tegenkomt. (Falling Forward, hst 5). Een filter op je pc ... niet meer door dat ene straatje met die seksshop lopen... Of zelfs een andere baan, soms kan het zo rigoreus zijn.

2. Door zo'n trigger kan het een seksverslaafde gebeuren dat hij 'overgenomen' wordt. En dat is geen demonische overname. Dan word je bevangen door een wolk van seksuele lust. Als christen heb je een wolk van getuigen om je heen (Hebreeën 12), maar als verslaafde kun je ook bevangen zijn door een wolk van lust. Dan word je helemaal in beslag genomen door die seksuele druk. Dan 'moet' je gewoon. Dat is iets mechanisch.

3. Dan gaat het ritueel verder: de seksverslaafde gaat op zoek naar het perfecte pornoplaatje – want je hebt porno en porno en de behoeftes zijn op zo'n moment heel specifiek – of hij gaat naar de rosse buurt, en in verreweg de meeste gevallen gaat hij ook masturberen. In de slechtste gevallen zit iemand tientallen uren per week aan de porno.

4. Na de seksuele daad – of het nou achter een beeldscherm is of 'live' – is er het schuldgevoel, de schaamte, de wanhoop. En zegt de verslaafde tegen zichzelf: "Dit was de laatste keer – ik doe dit nooit meer". Zo houdt hij zichzelf voortdurend voor de gek, tot de volgende cyclus weer op gang komt.

Er is maar één way out: eerlijk zijn naar jezelf, "ik ben verslaafd", ik heb hulp nodig.

Steve Gallagher (At the altar of sexual idolatry, hst 1) legt uit hoe het proces van verslaving stapsgewijs inzet, met enkele seksuele/erotische ervaringen, vaak al op jonge leeftijd. Seksverslaving is vervolgens een vicieuze cirkel van zonde en zelfvernietiging, omdat het leidt tot zelfveroordeling, schuld, schaamte én veroordeling door de samenleving. In deze negatieve spiraal is er maar één vorm van troost: seks, of drank, drugs.
Seks fungeert als troostmiddel in deze negatieve spiraal.

De verslaafde gaat muren van zelfbescherming om zich heen bouwen en dat leidt tot:
→ een proces van vervreemding ten opzichte van de omgeving;
→ een geheim leven, een geheime wereld;
→ een proces van ontkenning en anderen de schuld geven ;
→ manipulatie (vgl. Spreuken 6:12-14);

Soms ook tot:
→ kritiek en veroordeling naar anderen toe ("omdat ik geen fouten maak" → jezelf verheffen boven anderen;
→ overcompenseren door in een arrogante houding te schieten.

Multidisciplinaire aanpak
Er zijn verschillende therapeutische aanpakken van seksverslaving (Koen Baeten, in Hete seks en warme chocolade, pag. 37):

• Psychoanalytisch: psychotherapie.
• Gedragsgeöriënteerde aanpak (met aandacht voor conditionering). Zo richt Gertjan van Zessen zich daarbij vooral op het vullen van het vat van zelfwaardering. Dingen doen waar je zelfrespect aan groeit. Liefst door in het klein te beginnen: de vaatwasser uitruimen, die klus in huis die er al zolang ligt en die je niet deed omdat je tijd nodig voor je verslaving. Stapje voor stapje bouw je dat weer op en vul je het vat van je zelfwaardering.
  Je kunt dit ook bijbels duiden: je identiteit in Christus vinden en verstevigen, vergelijk het eerdergenoemd werkboek Falling Forward, hst 5 – de eerste stap kan een gedragsverandering zijn, om van daaruit het hart te bereiken. Ik doe het liefst allebei: werken aan zelfwaardering (schepping – talenten, kwaliteiten) en identiteit in Christus (herschepping).
• Op het christelijke erf zijn er ook groepen), o.a. onder begeleiding van therapeuten (www.vrijvanporno.nl).
  Ik citeer opnieuw uit Steve Gallagher, hst 4, waar een ex-seksverslaafde zegt: "Als je van je problemen niet echt af wilt, belijd ze dan alleen aan God. Maar als je er echt vanaf wilt, belijd het dan aan een ander en houd jezelf verantwoordelijk voor je daden" (Jak. 5:16, Spr. 28:13). Dus: breek met je dubbelleven, doorbreek je eigen isolement als seksverslaafde.
  Concreet: een van mijn confidenten met wie op stap was, beleed elke misstap aan:
  -    zijn eigen vrouw
  -    zijn voorganger
  -    aan mij  (ik kreeg dus af en toe via de mail een update over zijn proces)
• Tot 2015 was er een internetcursus van Setting The Captives Free. Je werkte dan met een mentor, over de mail. Het is velen tot zegen geweest, maar het werkte niet altijd. Bovendien lag de focus nogal bij het probleem of bij discipline. Sommigen hebben meer nodig, dan moet je een paar laagjes dieper. Alternatief: het boek en website van Harko IJkema, werkzaam bij Stichting De Hoop en ervaringsdeskundige. Hij schreef Strijdlust – als lust een strijd is.  In alle gevallen werk je samen met een accountabilitypartner. En eventueel met de website www.strijdlust.net
• Zie ook het netwerk www.purity4life.nl. voor een breed aanbod aan christelijke hulpverleners. Inmiddels is via dit netwerk (vanaf juli 2016) en op www.go4purity.nl (onder Online Programma's) een voortzetting van Setting The Captives Free gelanceerd, maar in een aangepaste opzet: de internetcursus Bouwen aan een rein leven. Daarnaast is er ook nog, op dezelfde site, de cursus Lust leren loslaten. Als mentor heb ik goede ervaringen mee met deze online programma's.
• Eventuele behandeling met medicatie, omdat seksueel gedrag ook door onze hormonen gereguleerd wordt. Gynaecologen komen dat ook tegen, ook onder vrouwen: een hele sterke libido, zo sterk dat vrouwen er prostituerend gedrag op na gaan houden. Die sturen ze dan door naar de seksuoloog. En is dat nou gewoon iets genetisch, iets biologisch? Of kan hier toch sprake zijn demonische bezetting? Ik weet dat niet.

Hoe dan ook: seksverslaving vraagt vaak om een multidisciplinaire benadering.
In die hulpverlening is het niet alleen zaaks om de verleidingen te weerstaan, maar ook om een normaal relationeel en seksueel leven op te bouwen (Gertjan van Zessen: 'het vullen van het vat van zelfwaardering').
Verder is het wenselijk dat de (ex-)seksverslaafde meerdere jaren in nabehandeling blijft, hetzij om terugval te voorkomen, hetzij om de vorderingen in een 'gewoon' leven te behouden. Bij voorkeur is een zelfhulpgroep van mannen (of vrouwen) die met elkaar in hetzelfde schuitje zitten.

Pastorale counseling – een zoektocht naar maatwerk...
Het is echt maatwerk en je moet vooral procesmatig te werk gaan. "Bij drugsverslaving geeft God veel instant-bevrijdingen van de verslaving: een bekering en direct daarna loskomen uit de verslaving. Bij seksverslaving gaat het veel procesmatiger. Je bent ook procesmatiger in het 'web' van de verslaving terechtgekomen, en God leidt je er procesmatig weer uit", zo zeggen alle betrokkenen, zo ook Steve Gallagher (hst 8).
Eén van de redenen is dat God ons leven ook procesmatig vernieuwt. Als Hij dat in één keer zou doen, dan zouden we des te makkelijker kunnen terugvallen. Je moet echt de zonde leren haten. (Hebr. 12:4 – tot bloedens toe weerstand bieden aan de zonde).

Een voorbeeld: die ene man in mijn praktijk krijgt steeds meer grip op zijn verslaving. Hij is getrouwd, z'n huwelijk is goed. Toch gaat ie nog eens in de zoveel weken voor de bijl, de pornobijl. En twee keer per week masturbeert hij. Hoe komt de cyclus nou op gang?

• Pure verveling, maar dat is maar heel af en toe (bij een andere confident is dat de verveling van de zondag);
• Het gevoel afgewezen te worden, door zijn vrouw, door zijn baas. "Nu ben ik zo zielig, nu heb ik troost nodig". Dat zegt hij natuurlijk niet, dat denkt hij wel.
• Of ... hij ziet vrouwelijk schoon op straat, of in de trein, op weg naar zijn werk. Of het nou zomer of winter is, dat maakt niet veel uit, maar als hij meerdere momenten van vrouwelijk schoon tegenkomt, dan kan de cyclus op gang komen.

Ik zeg tegen hem: "Als ik vrouwelijk schoon op straat zie, dan spreek ik een beracha uit, een joodse zegenbede, of een variant daarop. Ik reciteer Gezang 434:4 ('Lof zij de Heer, die uw lichaam zo schoon heeft geweven.') Ik geef God de eer, Hij is de Schepper van zoveel schoonheid, en daarmee is de kous voor mij af. Ik zie het wel, maar ik probeer er niet al te uitbundig naar te kijken. Dat is het verschil tussen 'zien' en 'kijken'. Je kunt ook wegkijken ... Waarop mijn confident zegt: "Met die zin - die uw lichaam zo schoon heeft geweven – ga ik de mist al in. Dan bevorder ik alleen maar dat de cyclus op gang komt. Dan ga ik fantaseren over die schoonheid."
We zoeken wat verder: "Wat zou jou helpen om je cyclus eerder te doorbreken?". Hij draagt zelf enkele bijbelteksten aan, teksten die hij op dat soort cruciale momenten kan uitspreken, als ook proclamatie: Hebreeën 13:4 over het echtelijke bed dat zuiver moet blijven en 1 Tessalonicenzen 4:3-5 over het verlangen van God dat we ook seksueel een zuiver leven leiden. Echt procesmatig. De ui wordt schil voor schil afgepeld. "Zaai een gedachte, oogst een daad. Zaai een daad, oogst een gewoonte. Zaai een gewoonte, oogst een karakter."

Toch kan een bevrijdingsgebed wel vruchten afwerpen, althans in sommige situaties.
Zoals al gezegd: we hadden samen met nog iemand uit de regio een pastoraat voor bevrijding en genezing met een man die in zijn jonge jaren zijn ziel en zijn lichaam meerdere malen aan satan verkocht had; de duivel had aangeroepen. In ruil voor seksuele ervaringen en extreme lustgevoelens, alsof je 'high' werd. De duivel kon echt aan hem verschijnen in de gedaante van een beeldschone vrouw. Hij kreeg er overigens een diepe angst voor de dood cadeau bij. Nu had hij veel problemen heeft rondom relaties en seksualiteit. En zat hij verstrikt in porno, natuurlijk.
Het was een bijzondere ontmoeting, met een zwaar strijdmoment, maar toen ook een doorbraak. De confident had met name heel veel moeite om satan af te zweren, te breken met één bepaalde vrouw en te belijden dat hij het eigendom was van Jezus Christus. Toen we daar in alle rust over doorpraatten en ook nog de demonen in Jezus' naam gebonden hadden, kon hij deze beslissende stap zetten.
Wat ook zo bijzonder was: toen we halverwege twee liederen zongen en zijn begeleider het gebed om de wapenrusting uitsprak, toen ging hij ineens huilen: hij zag allemaal engelen achter ons, een heleboel !!!!
Na afloop zei deze man: "Weet je wat ik opeens ontdek: ik ben mijn angst voor de dood kwijt. Als ik nu dood zou gaan, wat ik natuurlijk niet hoop, ga ik rechtstreeks naar de Here Jezus."
Overigens kregen we hem een half jaar later op herhaling. Hij was teruggevallen in oude patronen en moest opnieuw breken met die vrouw. En opnieuw en als gevolg van dat contact met die vrouw was hij in allerlei porno terecht gekomen die ook nog eens satanisch geïnspireerd was. De duivel grossiert echt in vunzige seks... (vgl. Anderson, Vrijheid in Christus in door seks beheerste wereld, pag. 23 – 24).
Langdurige therapie hielp deze man verder, want er zat een diepe problematiek vanuit zijn opvoeding. Daarbij zeiden ook zijn seculiere therapeuten dat hij moest breken met die verkeerde vrouw. Dat heeft hij recent gedaan.

Overigens, in bijna alle literatuur over pastoraat voor bevrijding en genezing lees ik dat ernstige seksuele zonden een invalspoort voor de boze kunnen zijn, en dan niet alleen voor de daders, maar ook voor de slachtoffers. Wilkin van de Kamp zegt het kernachtig: 'Seksuele zonden hebben hetzelfde effect als occulte zonden' (Bevrijd van banden, hst. 12). Denk daarbij vooral aan hardnekkige zondige patronen zoals overspel, incest, pornografie of allerlei vormen van vunzige seks (zelfs met dieren). Wilkin van de Kamp besteedt dan ook een compleet hoofdstuk aan 'onreine banden' en werkt de verschillende uitingen van ontwrichtend seksueel gedrag evenwichtig en vanuit diverse invalshoeken uit.

Tot slot twee voorbeelden uit het boek van Wilkin van de Kamp. Een man van middelbare leeftijd komt op één van de conferenties samen met zijn vrouw naar Wilkin toe. Hij vertrouwt toe dat hij ooit een prostituee heeft bezocht en deze zonde al aan God en zijn vrouw beleden heeft. Maar sinds dat bezoek aan die prostituee heeft hij een brandende pijn in zijn geslachtsdelen. Medisch onderzoek levert niks op en een geslachtsziekte heeft hij niet. De zonde wordt opnieuw beleden en vervolgens wordt de onreine band tussen deze man en de prostituee in Jezus' naam verbroken. Door de kracht van de Geest valt hij neer en verteert de Heilige Geest elke geestelijke verontreiniging met heilig vuur. Een half uur later staat de man met een stralend gezicht op: hij heeft Jezus gezien en de brandende pijn is weg.
Ook vertelt Wilkin van de Kamp over zijn lessen op een bijbelschool. Tot verbijstering van iedereen manifesteren zich bij één van de studenten middenin de les meerdere machten van de duisternis. Hij komt op de grond te liggen, maakt grommende geluiden en kronkelt als een slang. Een bevrijdingsbediening brengt niet in één keer soelaas. In een gesprek op een ander moment blijkt de jongeman verstrikt te zijn in porno en in seksuele relaties met mannen zowel als vrouwen. Ook heeft hij seks met dieren gehad. Na een traject van gesprekken, schuldbelijdenis en het ontbinden van alle onreine relaties moeten de machten der duisternis het veld ruimen. De jongeman komt helemaal vrij.

Contact
Al bij mijn aanbod Hulp bij verslaving aan seks of porno gekeken? Wil je een vrijblijvend (telefoon)gesprek? Neem dan contact op en maak een (bel)afspraak, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Gebeden
Gebeden rondom de seksualisering van de samenleving vind je op de website van BIDDEN IS EEN WEG, in een korte versie, en in een langere versie. Dergelijke gebeden kunnen ook een 'zelfreinigend vermogen' hebben voor degenen die worstelen met seks- of pornoverslaving.

Websites

• www.purity4life.nl - netwerk van christenen die vanuit hun professie en vanuit hun geloof zich inzetten om het groeiende probleem van porno / seksverslaving in kerk en samenleving tegen te gaan.
• www.go4purity.nl - website voor online ondersteuning bij de behandeling en begeleiding van mannen en vrouwen voor wie seks verslavend is geworden
• www,pratenoverporno.nl - platform om pornoconsumptie bespreekbaar te maken, met netwerk aan hulpverleners en sprekers.
• www.vrijvanporno.nl - groepsbijeenkomsten onder begeleiding van professionele en ervaren therapeuten.
• www.kostbaarvaatwerk.nl  - site voor en door partners van seksverslaafden. Met verwijzingen naar diverse professionele hulpverleningsinstanties voor seks- of pornoverslaafden. Je vindt er ook links voor ouders en kinderen van seksverslaafden.
• www.vrijeliefde.nl - een website in de preventieve sfeer: voor alle jongeren en jongvolwassenen die bewust met zichzelf, de ander en seksualiteit willen omgaan.
• www.zorgvoorseksualiteit.nl - zorg voor jezelf, zorg voor de ander - hoe zorgvuldig om te gaan met seksualiteit?
• www.echtverbonden.nl - een website waarin open en vooral opbouwend over huwelijksrelaties wordt gesproken.

Literatuur

• Andrew Comiskey, Kracht in zwakheid – de genezende kracht van genade, 2011,
• Craig Lockwood, Falling Forward - op weg naar seksuele reinheid, 2012, werkboek voor groepen of voor één-op-één, uitgave van www.journeynederland.nl (bij 'wat we aanbieden')..
• Signa Bodishbaugh, Intimiteit – illusie of werkelijkheid – Hoe de leegte in je hart wordt vervuld, 2004.
• Wilbert Weerd en Ferdinand Bijzet, Vrij van porno; voor christenen die in vrijheid willen leven, 2013.
• Harko IJkema, Strijdlust, Als lust een strijd is, 2011, werkboek om samen met een accountability-partner door te nemen. Zie ook www.strijdlust.net
• Ted Roberts, De Draak Overwonnen. Hoop en herstel als seks verslavend is, Amersfoort 2009.
• Stephen Arterburn en Fred Stoeker, met Mike Yorkey, Het gevecht van iedere jonge man. Zuiver blijven in een wereld die stikt van seksuele verleidingen.
• Schannon Ethridge en Stephen Arterburn, Het gevecht van iedere jonge vrouw. Hoe je zuiver blijft in een oversekste wereld.
• Gertjan van Zessen, Seksverslaving – Begrijpen en veranderen, Amsterdam 2009.
  Voor een samenvatting van het boek, aangevuld met persoonlijke notities en inzichten vanuit andere literatuur, klik hier.
  Van dezelfde auteur: Als seks verslavend wordt. Hoe je jezelf en je relatie kunt redden, Amsterdam 2012 en Verder na seksverslaving. Herstel van vertrouwen en intimiteit, Amsterdam 2014. Van het laatste boek vind je hier een samenvatting.
• Steve Gallagher, At the altar of sexual idolatry, 1986/2000. Voor een samenvatting van het boek en bijhorende opdracht in de begeleiding van een seksverslaafde klik hier
• Ilse Penne (red.), Warme seks en hete chocolade – over porno en intimiteit, Antwerpen/Apeldoorn, 2009 (bijdrages van diverse auteurs, allen seksuoloog).
• Anita van Beem, Zijn lust en mijn leven – Voor vrouwen die een relatie hebben met een man die porno- of seksverslaafd is, 2017 (het boek is ook een aanrader voor mannen of nog beter: lees het als echtpaar!).
• Ilona Jacobs: Echt gebroken – hecht verbonden - een handleiding aan partners van seksverslaafden, 2008.
• Paula Rinehart, Seks zonder spijt - hoe God seks het hart van de vrouw raakt, 2012.
• Neil T. Anderson, Vrijheid in Christus in een door seks beheerste wereld, Beverwijk 2006.
• Henry Cloud, 4 stappen naar een sterke identiteit (oorspronkelijk: Changes that heal) - het belang van een goede hechting en het respecteren van grenzen komt hierin duidelijk naar voren.